مارسل دوشان
مارسل دوشان (۱۸۸۷ - ۱۹۶۸)؛ نقاش و مجسمه‌ساز فرانسوی است. اگرچه او برنامه‌ی معینی را در تجربه‌های خود دنبال نکرد، اما به سبب ذهن خلاقش، یکی از شخصیت‌های اثرگذار در هنر سده‌ی بیستم به شمار می‌آید. دوشان تفکر قراردادی درباره‌ی پروسه‌ی هنری و بازاریابی هنر را به چالش کشید. او به نسبت آثار هنری اندکی که تولید کرده اما با همین آثار اندک تمام جنبش‌های هنری آوانگارد دوره‌ی خود را پشت سرگذاشت.
در پاریس، ضمن اشتغال به کتابداری، به طور نیمه وقت در آکادمی ژولیان آموزش دید. در واقع، او هنرمندی خود آموخته بود. در نخستین آثارش، سخت تحت تأثیر سزان قرار گرفت (مثلا: تکچهره پدر هنرمند .۱۹۱۰). با پیکابیا آشنا شد و تحت تأثیر کوبیست‌هابه تجزیه و تحلیل حرکت شکل در فضا پرداخت. در دو پرده مشهور زن برهنه از پلکان پایین می‌آید (۱۹۱۱ - ۱۹۱۲)، کوشید معادلی تصویری برای پیکر متحرک بیافریند. این پرده‌ها فقط ظاهر کوبیست داشتند؛ و به لحاظ تأکید بر موضوع حرکت، بیشتر با هدف فوتوریست‌ها سازگار بودند. دوشان در پرده‌های دیگرش (مثلا: شاه و وزیر در مسیر برهنه‌های شتابان - ۱۹۱۲)، همین روش برهم نهادن برش‌های واقعیت را - که از کوبیست‌ها گرفته بود - چون وسیله‌ای برای بیان موضوع‌های طنز آمیز به کار بست. چندی نگذشت که از طنز ملیح به نفی سنت‌ها رسید. او با نمایش ساخته‌هایی چون چرخ دوچرخه (۱۹۱۳)، و بطری آویز (۱۹۱۴)، ماهیت ارزش‌های تاریخی هنر را زیر سؤال برد؛ و پیش از آنکه جنبش دادا به راه افتد، منادی آن شد.
دوشان در دهه ۱۹۲۰، نقاشی را وانهاد؛ ولی در نمایشگاه‌های سوررئالیسم شرکت کرد. او با اقامت در آمریکا (۱۹۱۵)، نه فقط جنبش‌های دادا و سوررئالیسم را در آنجا به راه انداخت، بلکه بیشترین تأثیر را بر جریان‌های بعدی هنر آمریکایی گذاشت. رفته رفته، شخصیتی افسانه‌یی یافت. در سال‌هایی که پنداشته می‌شد او از هرگونه فعالیت هنری کنار کشیده است و فقط به بازی شطرنج می‌پردازد (۱۹۴۶-۱۹۶۶)، پنهانی دست اندرکار تجربه‌ای تازه بود. کار جدید او، نوعی جفت‌کاری سه بعدی با مصالح مختلط بود، که می‌بایست از میان دو روزنه‌ی یک در چوبی اسپانیایی کهنه دیده شود. صحنه متشکل است از یک منظره تابناک با آبشار، و پیکر واقع‌نمای زنی برهنه در پیش‌زمینه‌ی آن. این کار دوشان - با عنوان آبشار، گاز روشنایی - شاید بیش از هر اثر هنری سده‌ی بیستم تماشاگر را مبهوت و مغبون می‌کند. از جمله دیگر آثارش: عروس (۱۹۱۵)، فواره (۱۹۱۷)، پیشاپیش بازوی شکسته (۱۹۱۵).